رستم شاه‌گشتاسبی مدیرعامل شرکت به‌پرداخت ملت از معدود مدیران شبکه بانکی است که برای گفت‌وگو با وی نیازی به ارسال پرسش‌ها نیست و همواره در مواجهه با سوالات آمادگی و تسلط لازم را داشته و شفاف بی‌پرده پاسخ می‌دهد.
در گفت‌و‌گوی پیش رو گشتاسبی صراحتا از وجود خطای محاسباتی شاپرک، از لزوم تجمیع دستگاه‌های کارتخوان، از پشتیبانی نکردن شرکت‌های خارجی از دستگاه‌های خودپرداز به بهانه تحریم‌ها و قدیمی بودن سیستم‌عامل آنها می‌گوید.
وی همچنین خبر از احتمال اعطای نخستین مجوز NFC کشور به شرکت به‌پرداخت ملت در هفته جاری می‌دهد
به‌عنوان نخستین پرسش، اخیرا در اپلیکیشن سکه، فناوری NFC را به کار گرفته‌اید، درباره چشم‌انداز خود در خصوص این فناوری توضیح دهید؟
ما سعی کردیم کارت‌های بانکی را با رعایت استاندادهای مربوط به هک و امنیت وارد موبایل‌ها کنیم تا کاربران بتوانند پرداخت‌هایی مطمئن داشته باشند. شبکه بانک ملت اولین بانکی بود که ما توانستیم به این فناوری مجهز کنیم و جهت اجرای این برنامه در بخش سوییچ صادرکنندگی بانک تغییراتی انجام شده است، تا کارت‌ها بتوانند توسط نرم‌افزار و موبایل، پرداخت‌ها را انجام دهند.
این مدل پرداخت به چند مدل مختلف قابل استفاده است چرا مدل نرم‌افزاری آن را انتخاب کردید؟
مدل کارت‌های غیر تماسی و یا برچسبی در واقع تگ است و با هیچ نرم‌افزاری ارتباط برقرار نمی‌کند، مانند کارت‌های مترو و اتوبوس که شما صرفا باید آنها را شارژ و خرج کنید و مدیریتی بر روی آنها ندارید اما این نرم‌افزار از NFC به صورت یک کانال جهت برقراری ارتباط میان دو دستگاه عمل می‌کند؛ علاوه بر آن ما در اپلیکیشن سکه، زیرساخت لازم جهت نصب NFC را از مدت‌ها قبل آماده کرده بودیم.
مجوزهای مربوط به NFC یا بهتر است بگوییم تاییدیه‌های لازم را برای تجاری کردن این فناوری دریافت کردید؟
NFC را ابتدا با بانک مرکزی از منظر کارت مطرح کردیم و پس از ارایه توضیحات لازم در خصوص چگونگی کارکرد و اجرای نسخه دمو توانستیم موافقت اولیه آن را کسب کنیم؛ علاوه برآن همزمان با شرکت شاپرک نیز مذاکراتی را داشتیم که نهایتا قرار شد پس از بر طرف کردن ابهامات، مجوز تجاری کردن آن را دریافت کنیم که احتمالا در هفته جاری مجوز آن صادر خواهد شد
از آنجا که تکنولوژی‌های جدید و تازه‌وارد به کشور ما قبلا در سایر کشورها تست و اجرا شده اما با این حال باید آنها را با برخی از قوانین داخلی تطبیق دهیم.
دانلود نرم‌افزار سکه توسط کاربران به چه میزان بوده و چه تعداد به صورت فعال از آن استفاده می‌کنند؟
قبل از پاسخ به این سوال بهتر است به یک نکته اشاره کنم. ما تاکنون در حال توسعه خدمات بر روی اپلیکیشن سکه بودیم و به همین علت همانند رقبا تبلیغاتی روی آن نکردیم. اما با این وجود تا کنون ۱۵ هزار نفر اقدام به دانلود اپلیکیشن سکه کرده‌اند که با توجه به نبود تبلیغات، تعداد تراکنش فعلی آن قابل قبول است. به زودی نیز با توجه به تکمیل سبد خدمات در این اپلیکیشن به منظور معرفی و ارایه سرویسها کمپین تبلیغاتی آن را آغاز خواهیم کرد.
اپلیکیشن سکه در حال حاضر خدماتی همچون پرداخت قبوض و خرید شارژ و کمک به خیریه‌ها ارایه می‌کند، برنامه شما برای تکمیل سرویسها در برنامه سکه چیست؟
قطعا خدمات ارایه شده در این اپلیکیشن با تمرکز بر روی فناوری‌های نوین به‌روزرسانی خواهد شد و در برنامه پیش رو تصمیم داریم به منظور ارایه خدمات متنوع اقدام به ارایه زیربخش‌هایی در نرم‌افزار سکه کنیم که هر کدام برای خدمت مشخصی تعریف شده‌اند. به‌طور مثال برای خرید بلیت، پرداخت جریمه، دریافت طرح ترافیک وغیره اپلیکیشن‌های مجزایی به عنوان زیربخش اپلیکیشن سکه در نظر گرفته خواهد شد تا نیاز کاربران در تمامی امور پاسخ داده شود. البته رابط کاربری به شکلی طراحی خواهد شد که کاربر برای انتخاب سرویس مورد نظرش اعمال نظر کند و عملا برای نصب زیربخش‌ها خودش تصمیم بگیرد که آنها را داشته باشد یا خیر. هدف از این موضوع نیز احترام به حریم کاربر بوده تا اگر او نخواهد برخی از سرویسها را داشته باشد بی‌دلیل فضای گوشی‌اش اشغال نشود.
در هفته‌های اخیر تغییر و تحولات زیادی در لایه مدیران شاپرک رخ داده است، نظر شما در خصوص این تغییرات چیست؟
من نقدی به ساختار و افراد ندارم و معتقدم همیشه بهینه کردن خوب است و اگر کاری بهینه شده به معنای بد بودن کار قبلی نیست، بلکه باید منتظر ماند که آیا با این تغییرات، تحولاتی شکل می‌گیرد یا نه.
اتصال شرکت‌های PSP به سامانه پیوند برای ارایه سرویس USSD در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
ما تست‌های لازم را انجام داده و تاییدیه هم اخذ کرده‌ایم و اخیرا هم نامه‌ای از شرکت شاپرک مبنی بر اتصال به پیوند برای ما ارسال شده و به‌پرداخت ملت آمادگی کامل برای اتصال به این سامانه را دارد
طبق گفته مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی در صورتی که شرکت‌های PSP از تاریخ ۱۵ آبان ماه از کانال پیوند برای ارایه سرویس USSD استفاده نکنند جریمه‌های سنگینی از آنها دریافت می‌شود. آیا مهلت جدیدی برای این موضوع صادر شده است؟
اعمال جریمه زمانی می‌تواند اجرا شود که به صورت مکتوب به ما ابلاغ شود و این در حالی است که تاکنون ما چنین ابلاغیه‌ای دریافت نکرده‌ایم. اکنون نیز ما آماده اتصال به پیوند هستیم ولی فعلا تاخیر در جای دیگری اتفاق افتاده و همان‌طور که عرض کردم ما در این رابطه آمادگی کامل را برای اتصال به پیوند داریم.
در چند ماه گذشته شاپرک اقدام به ارایه گزارشاتی در خصوص عملکرد PSPها کرده که در آن شاخص‌هایی نیز از جمله میزان خطای پذیرندگان وجود دارد، از نظر شما این آمار مورد قبول است؟
شاخص خطای پذیرندگی که شاپرک محاسبه می‌کند ابهاماتی ایجاد می‌کند که باید برای رفع آن تعیین کنند هر شرکت چند خطا در چه تعداد تراکنش دارد و آن را به صورت درصدی اعلام کنند. زیرا ۲۰ خطا در یک هزار تراکنش با ۱۰ خطا در ۱۰۰ تراکنش اصلا قابل مقایسه نیست. در این رابطه نیز مذاکراتی با شاپرک انجام شده و آنها نیز بخشی از ادله ما را پذیرفته‌اند.
طبق بررسی‌های انجام شده در پایتخت کشور ۳۷ درصد از شهروندان اعلام کرده‌اند که تمایلی به استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی ندارند به نظر شما دلیل این موضوع چیست؟
یک اصل را باید در دنیای امروز بپذیریم و آن اینکه در عصر حاضر که از آن به عنوان عصر اطلاعات یاد می‌شود دیگر نمی‌توان با تکنولوژی مقابله کرد؛ چرا که همه دنیا به سمت استفاده از آن حرکت می کنند و ما نیز نمی‌توانیم تابع آن نباشیم.
نسل جوان ما نه تنها این تکنولوژی را پذیرفته بلکه از وجود و ارتقای آن استقبال نیز می‌کند و مشخص است این نسل حتی اگر سالخورده هم شوند، نه تنها از آن دوری نمی‌کنند بلکه همچنان از فناوری استفاده خواهند کرد به‌طوری که اکنون حتی کوچک‌ترین خریدهای خود را نیز اینترنتی انجام می‌دهند.
طبق پیش‌بینی‌های انجام شده در سال‌های آینده بانکداری نوین از بانکداری سنتی در ایران سبقت می‌گیرد و اینترنت و پرداخت‌های مجازی حرف اول و آخر را خواهند زد و شاید به جایی برسیم که دیگر دستگاه کارتخوان موجود در مغازه‌ها نیز کارایی نداشته باشد و همه خریدها به صورت اینترنتی انجام شود.
اگر دقت کنید امروزه نیز بسیاری از فعالیت‌ها همانند پرداخت صدقه، نذورات و انجام کارهای بیمه‌ای و بسیاری از امور دیگر در فضای مجازی صورت می‌گیرد. اکنون سرعت ورود فعالیت‌های مختلف به اینترنت و فضای مجازی بسیار بالا است و با استقبال خوبی هم مواجه می‌شوند به نحوی که آمارها نیز نشان می‌دهند سرعت رشد کسب‌وکارها در فضای مجازی هر سال نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری دارد، به نظرم اصلا در این رابطه جای نگرانی وجود ندارد.
وضعیت فعلی بانکداری الکترونیکی در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید و پیش‌بینی شما از آینده آن چیست؟
در حال حاضر اعتماد مردم به کارت‌های بانکی و بانکداری الکترونیکی نسبت به گذشته بیشتر شده به‌طوری که بسیاری از افراد معمولا مبلغ ناچیزی پول نقد همراه خود دارند و بیشتر خریدهای کلان خود را با استفاده از کارت‌های عابربانک انجام می‌دهند؛ در آینده نیز اگر تاکسیرانی و اتوبوسرانی به سامانه‌های پرداخت الکترونیکی مجهز شوند دیگر برای پرداخت‌های خرد نیز نیاز به داشتن پول نقد نخواهد بود.
روندی که در حال حاضر در پیش گرفته شده نشان می‌دهد استفاده از بانکداری الکترونیکی رو به افزایش است و تنها ضعف موجود در آن هزینه بالای تراکنش‌ها و حضور چندین دستگاه کارتخوان مختلف در هر مغازه و فروشگاه است که هزینه قابل توجهی را در سطح کلان دارد.
در حال حاضر ما به دنبال طرحی هستیم که فقط یک دستگاه کارتخوان در فروشگاه‌ها نصب شود با این تفاوت که پذیرنده بتواند برای استفاده از آن امکان انتخاب حساب بانکی را داشته باشد. چنانچه بتوانیم این طرح را نهایی کنیم کمک بزرگی به صنعت پرداخت کشور خواهد شد.
در دو ماه گذشته شاپرک برای ساماندهی سایت‌های اینترنتی اقدام به ابلاغ بخش‌نامه مبنی بر بستن درگاه پرداخت سایت‌های بدون نماد الکترونیکی کرد. با توجه به این ابلاغیه شما چه تعداد درگاه را بستید و در حال حاضر چه تعداد درگاه بانکی دارید؟
همزمان با ابلاغ شاپرک ما اقدام به بستن ۶ هزار سایت بدون نماد کردیم و اکنون نیز حدود ۱۶ هزار درگاه پرداخت اینترنتی داریم، اما نمی‌توانیم بگوییم همه دائما فعال هستند، زیرا برخی از آنها به‌صورت مقطعی همزمان با صدور قبوض یا موعد ثبت‌نام دانشگاه‌ها فعالیت چشمگیری دارند.
برخی از سایت‌ها با وجود نداشتن نماد و فقط به دلیل اینکه فین‌تک بودند توانستند درگاه پرداخت خود را حفظ کنند. دلیل حذف نشدن درگاه این دسته از سایت‌ها چه بود؟
برخی از سایت‌ها همچون بیمارستان‌ها، ادارات دولتی، مراکز وابسته به دولت، دانشگاه‌ها و نهادهای عمومی طبق اعلام سازمان تجارت الکترونیکی نیازی به دریافت نماد ندارند.
اما فین‌تک‌ها با توجه به اینکه بانک مرکزی به آنها نگاه حمایتی دارد با وجود نداشتن نماد به آنها فرصتی سه‌ماهه جهت دریافت نماد اعتماد الکترونیکی داده شد که البته اسامی آنها نیز توسط سازمان توسعه تجارت الکترونیکی به PSPها ابلاغ شده است.
یکی از سرویس‌هایی که در سایت اینترنتی شما به آن اشاره شده سامانه پاسخ صوتی IVR است آیا موفق به دریافت مجوزهای لازم در این خصوص شدید؟
اتفاقی که در این زمینه رخ داد با وجود اینکه ما آمادگی فنی و زیرساختی ارایه این سرویس را داشتیم اما شاپرک با ارایه این سرویس موافقت نکرد و به همین علت ما نتوانستیم از آن رونمایی کنیم.
البته نگاهی وجود دارد که IVR نیز همانند USSD نقاط ضعف امنیتی زیادی دارد اما با این وجود سرشماره ۲۰۰۰ بانک اقتصاد نوین اکنون این خدمت را می‌دهد چرا با شما مخالفت شد؟
برنامه ما نیز برای پرداخت قبوض خدماتی از طریق این سرویس بود و علت عدم دریافت موافقت‌نامه نیز عدم تمایل شرکت شاپرک به ارایه این مدل سرویس به دلیل مشکلات امنیتی بود. در خصوص موردی که گفتید به نظر می‌رسد بانک‌ها برای ارایه سرویس IVR مشکلی ندارند و برخی از بانک‌ها از این سرویس در سامانه شتاب جهت انجام فعالیت‌های روزانه استفاده می‌کنند اما در شاپرک این امکان فعال نشد؛ در حال حاضر قصد داریم این قابلیت را در نرم‌افزار سکه قرار دهیم تا کاربران به صورت صوتی نیز بتوانند برخی از کارهای غیرمالی خود مانند ثبت‌نام سکه را انجام دهند.
از آنجا که به‌پرداخت ملت اقدام به پشتیبانی نرم‌افزاری از شبکه خودپرداز می‌کند یک سوال وجود دارد و آن اینکه چرا با وجود منسوخ شدن ویندوز XP هنوز در خودپردازها از این ویندوز استفاده می‌شود؟ آیا نگران خطرات احتمالی همچون هک یا مسایل دیگر در این زمینه نیستید؟
خیلی از کشورهای دنیا از این ویندوز برای خودپردازهای خود استفاده می‌کنند و فقط ایران نیست اما ما نیز همانند سایر کشورها از دو سال گذشته تاکنون سعی در تغییر آن داشته‌ایم و در تست‌هایی که داشتیم متوجه شدیم برخی از خودپردازهای جدید امکان ارتقای ویندوز در آنها وجود دارد اما بسیاری دیگر از آنها به دلیل قدیمی بودن سخت‌افزار امکان نصب ویندوز جدید اصلا در آنها وجود ندارد.
سازندگان خودپردازها باید درایور سخت‌افزاری مورد نیاز را به‌روزرسانی کنند که متاسفانه خود تولیدکنندگان به دلایل نامشخص پشتیبانی مربوطه را انجام نمی‌دهند.
این در حالی است که بانک مرکزی نیز پیگیر این موضوع است اما به دلیل وجود تحریم‌ها و قدیمی بودن خودپردازها این امکان فراهم نشده است.
آیا تا کنون هک یا جرمی به علت قدیمی بودن ویندوز رخ داده است؟
شبکه خودپرداز یک شبکه داخلی است و به شبکه‌های خارجی متصل نیست و هکرها نمی‌توانند به راحتی به شبکه داخلی بانک‌ها نفوذ کنند و شاید به همین دلیل است که بانک‌ها با خیال آسوده تعویض ویندوز را به تعویق می‌اندازند.
به عنوان شرکتی که بیشترین کارتخوان را در کشور دارد میزان مصرف کاغذ شما چقدر است؟
میزان مصرف کاغذ سال گذشته ۱۵ میلیون رول بوده است
این سوال را برای این پرسیدم که میزان مصرف بالای کاغذ در این دستگاه‌ها مشخص شود. چرا با وجودی که می‌توان به راحتی تایید مبلغ خرید را از طریق ارسال پیامک به دارنده کارت و پذیرنده اعلام کرد یا حداقل اینکه روشی اتخاذ شود که خود دارنده کارت از دریافت رسید صرفنظر کند همانند دستگاه‌های خودپرداز چه اصراری به چاپ رسید کاغذی وجود دارد؟
طبق قانون باید برگه رسید مربوط به دارنده کارت داده شود، چرا که در پیامک مشخصات دقیق فروشگاه اعلام نمی‌شود و اگر مشتری با مشکلی مواجه شود نمی‌تواند به آن استناد کند.
برای حل این مشکل و کاهش در مصرف کاغذ، ما در اپلیکیشن سکه بخشی اختصاص داده‌ایم که تمامی خریدهای مشتری در آن ذخیره می‌شود و در آینده نزدیک که فناوری NFC نیز در کارت‌خوان‌های به‌پرداخت ملت فعال شود به مرور استفاده از کاغذ حذف خواهد شد و یکی از کارکردهای خوب فناوری همین موضوعات است.
اخیرا تعداد برگزاری کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌ها در شبکه بانکی زیاد شده به‌طوری که حتی خارجی‌ها نیز از این فرصت برای ورود به بازار ایران استفاده می‌کنند. شما با برگزاری این تعداد کنفرانس در شبکه بانکی موافق هستید؟
متاسفانه اغلب همایش‌هایی که در ایران برگزار می‌شوند، مشابه یکدیگر هستند و من معتقدم قبل از برگزاری یک همایش باید هدفی مشخص شود و بدانیم این هدف مربوط به چه کسانی است و با چه شرایطی می‌توان به آن دست یافت.
اما همایش‌هایی که هدف خاص و جامعه هدف مشخصی را دنبال نمی‌کنند صرفا هزینه‌های بیهوده ایجاد می‌کنند بنابراین باید همایش‌هایی را برگزار کنیم که بسیار حرفه‌ای باشند و اگر سال بعد دومین دوره آن را برگزار کردیم قبل از شروع آن خروجی و دستاوردهای همایش سال قبل اعلام شود که متاسفانه این موضوع در هیچ‌کدام از کنفرانس‌ها و همایش‌ها رخ نمی‌دهد.
تشکر از پاسخگویی شفاف شما.
رستم شاه‌گشتاسبی متولد سال ۱۳۴۹ تهران، لیسانس مهندسی کامپیوتر –سخت‌افزار و دارای فوق لیسانس مدیریت بازرگانی گرایش بین‌الملل است.
وی در سال ۱۳۷۱ در اداره کل خدمات کامپیوتری بانک ملت به‌عنوان مسوول پشتیبانی سیستم‌های بانک استخدام شد و در سال ۱۳۷۹ به‌عنوان کارشناس تجزیه و تحلیل سیستم‌ها ادامه خدمت داد. وی در سال ۱۳۸۳ به سمت معاون کل پشتیبانی و سخت‌افزار بانک ملت منصوب شد و همزمان مدتی مسوولیت معاونت امنیت اداره کل فناوری اطلاعات بانک نیز به عهده وی بود. گشتاسبی در سال ۱۳۸۹ به عنوان مدیر عامل، به شرکت به‌پرداخت ملت منتقل و از آن تاریخ تا کنون در این سمت مشغول به فعالیت است.
نکته قابل توجه آنکه با مدیریت گشتاسبی و بر اساس آخرین گزارش نشریه “نیلسون ریپورت” در سپتامبر ۲۰۱۶، شرکت به‌پرداخت ملت با پردازش بیش از دو میلیارد تراکنش در سال ۲۰۱۵، موفق به کسب رتبه اول در ایران و کل منطقه خاورمیانه شد و همچنین توانست در بین تمامی شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات پرداخت در جهان، رتبه بیست و سوم را به خود اختصاص دهد.
بنا بر آخرین آمارهای منتشره، هم‌اکنون شرکت به‌پرداخت ملت با در اختیار داشتن ۲۵ درصد از سهم بازار تراکنش‌های الکترونیک و ۳۴ درصد از مبلغ آنها در کشور، با فاصله قابل توجهی نسبت به سایر شرکت‌های ایرانی در رتبه اول خدمات الکترونیکی کشور قرار دارد.
